Familierecht en huiselijk geweld, een wereld van verschil?Geplaatst: 04-07-2008 08:03
Pas onlangs werden we erop gewezen dat het Verwey Jonker Instituut begin 2008 in opdracht van het Ministerie van Justitie een expertmeeting organiseerde rond het thema: 'Familierecht en huiselijk geweld, een wereld van verschil?' Deelnemers aan deze meeting zijn onder andere werkzaam bij het Ministerie van Justitie, Raad voor de Kinderbescherming en bij verschillende rechtbanken. We hebben de uitgangspunten en de conclusies van deze bijeenkomst eens naast elkaar gezet.
Ter discussie stonden uitgangspunten met betrekking tot omgang na een geschiedenis van geweld, zoals deze worden geformuleerd door P.G. Jaffe e.a. in ‘Child custody & domestic violence. A call for safety and accountability.’(2003). Wij halen hier één van die uitgangspunten aan:
"Als er sprake is van een geschiedenis van huiselijk geweld moet de regel zijn: geen eenhoofdig gezag bij de ouder die gewelddadig is, noch gezamenlijk gezag, tenzij dat dit wel mogelijk is."
Het Nederlandse beleid staat haaks op dit uitgangspunt van Jaffe. Er wordt in de notitie bij het verslag van de meeting verwezen naar het voor Bezorgdemoeders.nl beruchte artikel 1:377a BW (altijd gezamenlijk gezag en omgang, tenzij...). Maar tevens wordt opgemerkt dat uit onderzoek blijkt dat ontzegging op die grond zelden voorkomt.
Hoewel de genoemde notitie op heldere en zeer veelbelovende wijze 'onze' problematiek schetst, steekt de uitkomst van de meeting zelf er wat bleekjes bij af.
De experts concluderen dat er nader onderzoek nodig is, zowel kwantitatief als kwalitatief, maar menen desondanks toch dat gezamenlijk gezag na echtscheiding uitgangspunt moet blijven.
Er wordt wel bij opgemerkt dat er ‘losser moet worden omgegaan met uitzonderingssituaties vanuit het belang van het kind’ en dat ontzeggen van omgang in principe moeten worden gekoppeld aan eenhoofdig gezag. Er moet een instrument komen voor risicotaxatie om in te schatten welk gevaar een kind loopt.
Begeleide omgang zou een belangrijke tussenvorm zijn tussen wel of geen omgang, maar er zijn te weinig mogelijkheden daarvoor op dit moment, zo constateren de experts.
Uit ‘onze’ praktijk blijkt dat rechters zich niet alleen teveel laten leiden door de jurispredentie van de Hoge Raad, die weinig ruimte laat voor eenhoofdig gezag, zoals werd geopperd in de meeting. Zij laten zich vooral ook leiden door de (weerlegde) stelling dat gezamenlijk gezag én omgang altijd in het belang van het kind zouden zijn en staren zich daarom blind op de wensen van de niet-zorgende ouder (meestal vader), zelfs als deze zich aantoonbaar misdragen heeft.
Hoe kan het anders dat zelfs incestplegers en moedermoordenaars nog omgang krijgen?
Er is, ons inziens, vooraleerst een mentaliteitsomslag nodig, bij zowel rechters als adviserende instanties.
De experts opperen dat rechters in hun uitspraken meer vrijheid zouden moeten hebben. Op dit moment wil de politiek echter juist ‘gelijkwaardig ouderschap’ via de nieuwe wetgeving forceren. Over deze dominante politieke tendens deden de experts geen uitspraken.
Meer vrijheid zal in dat licht bezien dan ook vooral nog meer ten nadele van diegene werken die niét gebaat zijn bij gezamenlijk gezag en omgang: huiselijk geweldslachtoffers.
Ook wordt geopperd dat de wetgever duidelijk zou moeten aangeven in welke situaties een uitzondering gemaakt kan worden. Dat zou dan op basis van een niet nader uitgewerkt 'instrument voor risicotaxatie' moeten zijn.
Natuurlijk, goed idée, dat laatste: wat er ook gebeurt, er zouden duidelijke leidraden moeten komen, maar waarom zo halfslachtig? Waarom neemt men het door Jaffe gepropageerde uitgangspunt niet gewoon over? Omdat dan ‘de wetgeving speciaal voor die kleine groep die het zelf niet kunnen afhandelen moet worden gewijzigd’, zoals wordt gesteld?
Mogen we hieruit concluderen dat de wetgeving er is ter bescherming van degenen die in principe geen wetten nodig hebben, degenen die zelf hun ‘gelijkwaardig ouderschap’ goed kunnen regelen?
Familierecht en huiselijk geweld blijven zo inderdaad een wereld van verschil.
Ondanks dit belangrijke minpunt, toch de moeite waard om even te lezen; in ieder geval alleen al omdat deze website erin genoemd wordt. :-)
De pdf staat hier