Toch nieuws uit Den HaagGeplaatst: 11-03-2010 11:55

En ja - we hebben een bezorgd moedertje (met gekneusde ribben) afgevaardigd gisteren om de sfeer van de macht eens op te gaan snuiven in de regentenstad. Alleen de eerste termijn over dit spoeddebat over het onderzoek van Beke "Tot de dood ons scheidt" en de gebeurtenissen in Zierikzee kon worden bijgewoond in verband met een oudermiddag. We hoorden er over jaloersheid op de Nederlandse aanpak [sic!], over een falende rechter en een openbaar ministerie dat de vrijheid moet krijgen om meer enkelbanden uit te delen. Maar hoorden wij ook een oplossing voor de problemen? Lees snel verder.

Het debat trapte af met de dames van PvdA [Arib] en Groen Links [Azough]. Arib stelde als kanttekening dat het ook een drama is dat wij er nog steeds niet in slagen dit soort moorden zoveel mogelijk te voorkomen. In 70% van de gevallen die Beke had onderzocht waren dader en slachtoffers bekend bij hulpverleningsinstanties en desondanks volgden moord en doodslag. Arib pleit in dat licht voor een "adres aanpak" in plaats van een individuele aanpak.
Daartoe wil zij een onderzoek naar dit en andere gevallen om te kijken hoe dat zou moeten worden aangepakt. De rechter veroordeelt iemand op zijn of haar daden - en kijkt niet genoeg naar wat zich in een gezin heeft afgespeeld. Daartoe moet meer informatie worden uitgewisseld. Voorts vindt ze dat de rechter beter naar het OM had moeten luisteren. "Had deze man niet in een psychiatrische inrichting opgesloten moeten worden of achter de tralies gezet?", zo vroeg zij zich af.

Deze man had ons inziens gewoon TBS moeten krijgen, - het was uit het vonnis al duidelijk dat hij leed aan een "een ziekelijke stoornis van de geestesvermogens in de zin van een ernstige recidiverendedepressie" maar we hebben de term TBS niet horen vallen gisteren, in de Tweede Kamer.

Voorts vroeg zij naar aanleiding van de gebeurtenissen in Zierikzee om een onderzoek om te kijken of er misschien iets "structureel mis is" in de manier waarop de rechterlijke macht en de verschillende instanties omgaan met dit soort gevallen.

Wanneer dat onderzoek er komt zouden we graag zien dat ook ervaringsdeskundigen - of in ieder geval hun ervaringen - worden meegenomen, omdat wij - in tegenstelling tot de "ketenpartners" die Arib noemde - de enigen zijn die het hele traject [inclusief de scheiding] overzien. We gaan hier contact over opnemen.

Azough ging in haar drie minuten meteen de fout in door de gegevens van het Bureau Beke over moord en doodslag te extrapoleren naar al het huiselijk geweld met haar opmerking "zo zijn daders en slachtoffers vaak afkomstig uit kwetsbare gezinnen met verslavings-, psychische en sociale problemen". Dat is in het geval van huiselijk geweld pertinent onwaar. Het wordt tijd dat er iemand van Zijweg weer eens daar op de koffie gaat, kennelijk. :-)

Voorts biedt zij de minister wat materiaal waarmee hij later in staat wordt gesteld zijn straatje schoon te vegen. Het huisverbod wordt geroemd [het geld voor daderbehandeling schijnt na 2000 gevallen op te zijn] en ook deskundigheidsbevordering bij de politie schijnt een hot item te zijn tegenwoordig. "Om het probleem structureel aan te pakken", zo heeft zij uit het veld vernomen, "heb je naast politie, maatschappelijk werk, jeugdzorg en speciale casemanagers ook geld nodig en een lange adem."
Wij missen in dit betoog een kordaat instrumentarium waarmee de rechter preventief in plaats van faciliterend kan optreden, maar misschien is het des Groen Links om vooral in te zetten op hulpverlening.

We vonden dat wel bij de PVV. Als de minister alles had gedaan wat de PVV op dit gebied voorstaat dan was dit alles niet gebeurd, zo kreeg de minister te horen van afgevaardigde De Roon van die partij. De beste man gaat er even aan voorbij dat de PVV - samen met de SP - voorop loopt bij het pleidooi voor paradoxale toewijzingen van kinderen die hun vader niet te zien krijgen omdat de moeder "dwarsligt". Voorts zagen we voor aanvang van het debat nog zijn partijgenoot Graus, die in 2002 zijn toen al 8 maanden zwangere vrouw zodanig mishandelde, dat zij in een ziekenhuis moest worden opgenomen. We vermoedden even dat hij het spoeddebat ook ging doen, maar dat bleek gelukkig, of helaas, niet het geval.

Meneer De Roon sprak over roofdieren en hun prooi en een "rechtelijk monument" voor deze slachtoffers. Dat monument zou uit de volgende juridische wijzigingen moeten bestaan:

1. Invoering van minimumstraffen. Daders van huiselijk geweld moeten lang gestraft worden en bij recidive nog langer.
2. Daders moeten worden vastgehouden. Geen schorsing of opheffing van voorlopige hechtenis.
3. Als de dader beschikt over een andere dan de Nederlandse nationaliteit moet die, nadat hij zijn straf heeft uitgezeten, ook gewoon het land kunnen worden uitgezet.
4. Er moet een systeem van Electronic Surveillance worden ingevoerd als het gaat om handhaving van gebiedsverboden. Ik wil dat degenen die daartoe worden veroordeeld, een enkelband wordt aangelegd, verbonden aan een signaleringssysteem op de meldkamer van de politie, zodat men onmiddellijk weet wanneer die persoon een verboden gebied betreedt.
5. Schending van een gebieds- of contactverbod moet als een separaat misdrijf strafbaar worden gesteld waarop ook voorlopige hechtenis zal zijn toegelaten.

Dat klinkt inderdaad behoorlijk kordaat. Punt is dat Hirsch Ballin een beetje vast zit in het bestaande systeem waarmee er in Nederland wordt rechtgesproken. Desondanks zou de PVV - en ook de meeste andere partijen - wel haar zin krijgen met betrekking tot de enkelband. Van Roon noemt vervolgens nog het feit dat pogingen tot doodslag in het rapport niet behandeld zijn en dat de nood dus hoger is dan uit het rapport naar vooren komt. En natuurlijk wil hij weten wat het aandeel van de niet blonde Nederlanders is. Welnu, in het rapport van Bureau Beke stond vermeld dat huiselijk geweld voor een derde door niet witte anglo saksische protestanten wordt gepleegd en dat die daarmee zwaar zijn oververtegenwoordigd in de statistieken.

Mejuffrouw Van Velzen mocht vervolgens achter het spreekgestoelte. Zoals van een SP'ster verwacht mocht worden, was zij boos. Niet op haar collega De Wit en zijn familierechtstandpunten, niet op de minister, want de SP wil graag regeren na de zomer, maar op iedereen. Iedereen, die op de hoogte was. En zelfs op de rechter, want die wist het ook. Waarom is deze dader niet gedwongen opgenomen? Waarom had hij geen enkelbandje? Ook Van Velzen wenst een diepgravend onderzoek. Vervolgens parafraseert ze hoogleraar Corine de Ruiter die heeft gepleit voor meer deskundigheid die ingezet moet worden om iemand gedwongen op te laten nemen in een psychiatrisch ziekenhuis. Van Velzen voegt eraan toe dat als dat niet strafrechtelijk kan, het maar civielrechtelijk moet.

Wij roepen al een tijdje dat deskundigheid een probleem is, maar dat het probleem vooral in de scheiding tussen civielrecht en strafrecht ligt. We hadden al begrepen uit de wandelgangen dat mejuffrouw Van Velzen van goede wil, is, maar dat ze dingen heel goed uitgelegd moet krijgen. We hebben haar een keer aan de telefoon gehad, maar toen heette het dat we bij haar aan het verkeerde adres waren door de nare ervaringen van haar gescheiden vader. Ze bleek toen niet open te staan voor de onze, in ieder geval. We kennen mevrouw De Ruiter via-via en die gaan we dus zeker binnenkort benaderen.

Dat jullie niet denken dat we niks doen, als het stil is op de website.

Teeven van de VVD stelt tijdens zijn betoog dat iedereen voorbeeldig heeft gehandeld in deze zaak, maar dat het fout is gegaan bij de rechter. "Vindt mevrouw van Velzen ook dat, als de lijn is dat rechters in dit land blijkbaar niet te overtuigen zijn, wij als wetgever mogelijk naar andere oplossingen moeten zoeken?" Van Velzen wil eerst onderzoek afwachten; ook naar de rol van de burgemeester. Daarna "moeten wij elkaar natuurlijk eens diep in de ogen kijken en bekijken wat wij kunnen doen om ervoor te zorgen dat rechters wel luisteren naar heel harde alarmsignalen en daar vervolgens wel naar handelen."

Dat zou potverdriedubbeltjes een keer tijd worden, zeg! De vraag is natuurlijk wat Van Velzen onder heel harde alarmsignalen verstaat, en in hoeverre dat betrekking gaat hebben op het extreme standpunt rond vaderrechten in haar partij.

De Heer Anker van de Christenunie is de volgende op het spreekgestoelte. We hebben overigens inmiddels de indruk dat we het heel niet gek zouden doen in de Tweede Kamer; het is kennelijk een vrij beroep - je hebt er geen enkele kwalificatie voor nodig. Om een website te beginnen gelukkig ook niet.

Waar waren we? O ja. Anker. Hij legt meteen de vinger op de zere plek. De dader was in hoger beroep gegaan [zijn advocaat, eigenlijk] en daardoor werden de aanvullende voorwaarden in zijn veroordeling automatisch geschorst. In die aanvullende voorwaarden stond nu juist dat gebiedsverbod. De rechter legt een straf op en het OM voert die uit, waarbij het OM dus ook over die aanvullende voorwaarden gaat. In dit geval dus voor niets. Iets soortgelijks gebeurde bij Saban B. Anker snijdt vervolgens een ander probleem aan: de handhaving. "Over het algemeen is de Kamer heel kritisch over interventies achter de voordeur. Dit grote drama laat ons echter zien dat ingrijpen soms niet alleen erg gewenst, maar ook echt noodzakelijk is."

Met deze uitspraak lijkt ook hij te willen schuiven in de mogelijkheden die de rechter krijgt om te interveniëren binnen het gezin. Let op: dit ligt moeilijk door allerhande bepalingen in de europese wetgeving, waar we onder andere het heilige concept family life aan te danken hebben en de gouvernementele vrees om in te breken in de relatie tussen (ex-)gezinsleden. Dat is overigens ook de reden dat het "PVV-monument" dat we hierboven behandelden wat gevoelig ligt.

Anker brengt voorts het Aware-systeem ter sprake, dat tien regiokorpsen nog niet hebben ingevoerd. In Zeeland schijnt de aanrijtijd te hoog te zijn en heeft de korpsleiding kennelijk besloten het geld aan andere zaken uit te geven. Volgend groot item volgens hem: "Collega Voordewind sprak vorig jaar de wens uit dat een mediacode de hijgerige berichtgeving rond gezinsmoorden zou temperen. Die mediacode zou ook moeten gelden voor de verschillende overheidsinstanties. Die overheidsinstanties veegden deze week echter allemaal hun straatje schoon." De verontwaardiging bij het publiek zou hierdoor nog groter zijn geworden. Anker doelt hier op het feit dat ze allemaal de schuld bij het slachtoffer legden door te verwijzen naar de mogelijkheid die zij had om in een Blijf-huis te gaan zitten. Als men die mediacode had gevolgd was dat niet gebeurd.

Goh, dachten wij op de publieke tribune. Dus zo werkt de politiek.

Volgt Mevrouw De Pater-van der Meer van het CDA. Zij constateert dat haar minister het accent heeft verschoven van hulpverlening achteraf naar aanpak bij eerste signalen. Zij voegt daar aan toe dat dat wel betekent "dat signalen van geweld in de privésfeer niet mogen worden genegeerd". Zij bepleit daartoe een ruimere inzet van dreigingsanalyses. Dat is waar wij al een tijdje om vroegen onder de term "criteria voor omgang". Het is natuurlijk niet gezegd dat als die dreigingsanalyses er komen, ze ook automatisch indicatief zijn bij het toekennen van omgangsregelingen of erkenningen bij "vechtscheidingen".

Van der Staaij (SGP) ging in op de vraag hoe de handhaving van juridische gebieds- of contactverboden kan worden versterkt; het enkelbandenverhaal dat al eerder werd aangehaald. Hij onderkende ook dat de schorsende werking van beroepsprocedures in dit soort zaken grote problemen opleveren.

Teeven van de VVD stelde dat de fout bij de rechter ligt. "Het is een wrange conclusie, omdat je zo langzamerhand zou mogen verwachten dat in zaken van huiselijk geweld met een hoge dreigingscomponent, de rechters de ogen open zijn gegaan. De onafhankelijke rechter in ons land zou eigenlijk moeten denken: in dit soort zaken moet ik geen risico nemen. (...) Wij behandelen de komende tijd wat wetgeving waarin wij dat ook zullen regelen."
Dat klinkt spannend; geen idee waar het over gaat. Een wet die rechters de ogen zal openen voor huiselijk geweld. Dat zou machtig mooi wezen!

De VVD is niet voor contact- en gebiedsverboden, maar ziet daders van huiselijk geweld liever in de cel. Als dat niet kan, dan wil zijn fractie "dat de wijze waarop een contact- en gebiedsverbod wordt uitgevoerd overlaten aan het Openbaar Ministerie en de politie en niet aan de rechter."

Hirsch Ballin begint zijn lezing met een opsomming van wat er op het gebied van huiselijk geweld is gebeurd. Een hele berg instanties, een website, een telefoonnummer, een meldingsplicht voor artsen en andere hulpverleners en natuurlijk de parel aan de kroon het huisverbod. "Het verbod op geweld binnen het gezin heeft een plaats gekregen binnen het Burgerlijk Wetboek en binnen de Raad van Europa. Ik verwijs naar de conferentie van de Raad van Europa die vorig jaar juni onder het Noorse voorzitterschap is gehouden. Daaraan heb ik samen met mijn medewerkers een bijdrage mogen leveren. Wat wij in Nederland op dit terrein doen, werd internationaal gezien als toonaangevend."
Neemt niet weg dat Nederland op dit gebied in Europees verband heel slecht scoort.

Voorts wordt er ook gewerkt aan een risicotaxatie-instrument dat in de zomer van 2010 gereed zal zijn. De vraag is of dat in het strafrecht of in het civielrecht toegepast gaat worden.
"Het OM, maar ook ik hebben ons afgevraagd of er toepassing had kunnen worden gegeven aan de Wet BOPZ met een inbewaringstelling. Die vraag kan nu, na wat er gebeurd is, niet meer worden gelegd tegen de bevindingen in een psychiatrisch onderzoek." Nee hehe, die vent is dood. De burgemeester - en dat was het nieuws uit Zierikzee, had bij het OM naar een dergelijke mogelijkheid gevraagd, maar het OM had gezegd dat meneer niet aan de voorwaarden voldeed. Hirsch Ballin geeft dan ook toe dat "de drempel die in de Wet Bopz gelegd is voor de toepassing van inbewaringstelling een hoge is, op het punt van het criterium van stoornissen en gevaren, de onmiddellijkheid en dergelijke". Gelukkig werkt hij aan de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg met Klink die de wet BOPZ gaat opvolgen, maar dat is een lastige onderneming in een demissionair kabinet.

De eerste twee spreeksters in dit debat dringen vervolgens aan op een breder onderzoek dan alleen het strafrechtelijke van het OM; Hirsch Ballin wenst wel eerst die resultaten af te wachten alvorens hij een nieuw onderzoek wil starten. Dat kan een aantal maanden duren.
De minister gaat ook in op de schorsende werking van het hoger beroep ten aanzien van een veroordelend vonnis. "Ik heb de Kamer toegezegd dat ik dit onderwerp op de kortst mogelijke termijn in een wetsvoorstel zou verwerken. Dat is het wetsvoorstel betreffende het werken met voorwaarden in het strafrechtelijk systeem geworden, dat nu bij de Kamer aanhangig is. Dit wetsvoorstel is controversieel verklaard." De fracties wordt gevraagd om daar iets aan te doen.

In de tweede termijn werd een aantal moties ingediend. Eentje voor een multidisciplinair samengesteld onderzoeksteam dat naar gezinsmoorden, eentje om onderzoek te starten naar de aard en omvang van de toepassing van elektronisch toezicht bij de naleving van opgelegde gebieds-, contact- en huisverboden, en eentje om burgemeesters te herinneren aan alle mogelijkheden die er zijn om iemand van de straat te krijgen bij dreigende situaties, en eentje van de PVV om overtreding van een door een rechter opgelegd gebieds- of contactverbod als misdrijf strafbaar te stellen zodat voorlopige hechtenis kan volgen.

De vragen van Van Velzen zijn in de eerste termijn niet beantwoord en dan met name haar opmerking dat contactverboden niet zijn te handhaven door de bezuinigingen op de politie.Teeven komt aansluitend met een motie om de OM's te wijzen op het nut van de enkelband.

Stemming 16 maart.

Wat is het nieuws? Het nieuws is dat er een nieuw concept is opgedoken: het risicotaxatie instrument oftewel de dreigingsanalyse. Kennelijk bedoeld voor het bepalen van de legitimiteit van een huisverbod; de te beoordelen persoon moet op het betreffende adres zijn hoofdverblijfplaats hebben, zo te zien. Zouden we niet iets dergelijks bij echtscheidingen kunnen hanteren?

Wij vragen al een tijdje om concrete criteria om omgang met of erkenning door een gewelddadige ex te voorkomen. Een soortgelijke dreigingsanalyse lijkt ons een aardig uitgangspunt om rechters een instrument in handen te geven om ook de "tenzij-clausules" in de wet te kunnen gaan gebruiken.

Daarnaast proefden we ook een neiging om rechters te dwingen anders naar plegers van huiselijk geweld te leren kijken. De daderbescherming is niet meer vanzelfsprekend, zo lijkt het. Het is daarom te hopen dat het "elkaar diep in de ogen kijken" om te bezien wat er op dit gebied aan preventie gedaan kan worden, ook door zal werken in het familierecht.

Pas dat zou een waarlijk mooi monument zijn voor de slachtoffers in Zierikzee. Het is geen monument dat in een paar dagen tot stand zal komen, maar het besef dat daderbescherming in rechterlijke uitspraken te ver is doorgeslagen is in ieder geval een eerste stap in de goede richting.

Het uitgeschreven stenografische verslag van de vergadering staat ergens hier.

Terug naar nieuwsoverzicht